Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki (EPI) jest poważną chorobą, która wymaga odpowiedniej diagnostyki. Im wcześniej ją rozpoznamy, tym większe szanse na skuteczne leczenie i poprawę jakości życia zwierzęcia. Jakie są najnowsze metody diagnostyczne oraz praktyczne wskazówki, które pomogą w postawieniu prawidłowej diagnozy?
Najczęstsze przyczyny zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki:
zapalenie trzustki - zarówno ostre, jak i przewlekłe zapalenie trzustki może prowadzić do uszkodzenia komórek wytwarzających enzymy trawienne
atrofia zrazików trzustkowych - jest to proces, który może mieć podłoże immunologiczne lub idiopatyczne
nowotwory trzustki - jest to rzadziej występujący mechanizm, jednak należy pamiętać, że nowotwory mogą prowadzić do niszczenia tkanki trzustkowej i upośledzenia jej funkcji
choroby genetyczne - u niektórych ras psów (owczarki niemiecki oraz owczarki collie) stwierdzono mutacje genetyczne predysponujące do rozwoju zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki, u tych pacjentów objawy często występują w bardzo młodym wieku
inne czynniki - czasami niewydolność może być spowodowana innymi chorobami, np. chorobami autoimmunologicznymi, niedożywieniem, lub może być skutkiem działania niektórych leków
Niezależnie od przyczyny, zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki prowadzi do zmniejszenia produkcji enzymów trawiennych niezbędnych do rozkładu złożonych składników pokarmowych. W konsekwencji niestrawione składniki pokarmowe przechodzą przez układ pokarmowy, powodując charakterystyczne objawy kliniczne.
Objawy kliniczne – klucz do podejrzenia
Pierwszym krokiem w kierunku diagnozy jest oczywiście dokładny wywiad i badanie kliniczne. Typowe objawy to:
przewlekła biegunka, często tłuszczowa
utrata masy ciała pomimo zachowanego lub zwiększonego apetytu
wzdęcia spowodowane fermentacją niestrawionych składników pokarmowych w jelitach
zmiany w wyglądzie kału, może być on jasny, tłusty, o nieprzyjemnym zapachu, nieuformowany, o dużej objętości, może także zawierać niestrawione fragmenty pokarmu
sucha i matowa sierść
rzadziej występujące objawy to wymioty i zmniejszony apetyt, u kotów mogą to być jedyne występujące objawy
Badania laboratoryjne – potwierdzenie podejrzeń
Badania laboratoryjne odgrywają kluczową rolę w diagnostyce zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki. Najważniejsze parametry to:
TLI (immunoreaktywność czynników trypsynopodobnych) - obniżone stężenie TLI jest najbardziej specyficznym markerem EPI
stężenie kobalaminy (witamina B12) w surowicy
stężenie kwasu foliowego (witamina B9) w surowicy
Inne badania wykonywane pomocniczo:
badanie kału - wykluczenie obecności pasożytów przewodu pokarmowego, badanie na strawność
ogólne badanie krwi (parametry morfologiczne i biochemiczne) - pozwalają na ocenę kondycji pacjenta, mają także znaczenie w diagnostyce różnicowej
badania obrazowe (USG, RTG, tomografia komputerowa) - mogą dostarczyć dodatkowych informacji o stanie trzustki
testy genetyczne - u niektórych ras psów (np. owczarki niemieckie, collie) możliwe jest zidentyfikowanie mutacji genetycznych predysponujących do rozwoju zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki
biomarkery w kale (elastaza trzustkowa u psów, chymotrypsyna u kotów) - ze względu na niską czułość testów najczęściej wymagają potwierdzenia wyniku za pomocą TLI dlatego ich przydatność jest ograniczona, mogą być użyteczne u pacjentów, u których nie ma możliwości pobrania krwi do badań
Badania laboratoryjne i obrazowe powinny być zawsze interpretowane w kontekście objawów klinicznych. Najważniejszym badaniem potwierdzającym rozpoznanie jest oznaczenie stężenia TLI. Diagnostyka i leczenie powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb każdego pacjenta.
Comments